Bihar Vote 2025 : ନୀତିଶ ନିଆରା… ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧିର କ୍ଷମତା ଯାତ୍ରା…

ପାଟନା : (ଅବିନାଶ ମହାପାତ୍ର)-ଅସ୍ମିତା ସବୁବେଳେ ପ୍ରବାହମାନ। ଗୋଟିଏ ଜାତି, ସଂପ୍ରଦାୟ, ରାଜ୍ୟ କିମ୍ବା ସଂଗଠନର ଅତୀତ, ଇତିହାସ, ବର୍ତ୍ତମାନ ସହ ଏହାର ଗୌରବମୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଐତିହାସିକ ବିଚାରଧାରା ଏବଂ କିର୍ତ୍ତିରାଜୀର ମୁକସାଖୀ ହୋଇଥାଏ। ଯାହାକୁ ନେଇ ସେ ଜାତି ସବୁବେଳେ ଗର୍ବକରେ। ରାଜନୀତିର କଥା ହେବା ବେଳେ ଅସ୍ମିତା କଥା ନହେଲେ ସେ ଜାତି ବା ସଂପ୍ରଦାୟକୁ ବୁଝିବା ସହଜ ହୋଇନପାରେ। ସବୁ କଥାରେ ଖରାପ ଦେଖିଲେ ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଚରିତ୍ରଙ୍କୁ ଆପଣ କେବଳ ସମାଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଧରାହେବ। ତେଣୁ ବିହାରରେ ଅନେକ ଭଲ କଥା ଅଛି। ବିଶ୍ବର ଜ୍ଞାନକେନ୍ଦ୍ର ଭାବେ ଏକଦା ଏହାର ପରିଚିତି ରହିଥିଲା। ମଗଧର ବୀରତ୍ବ ହେଉ କିମ୍ବା ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜତ୍ବର ବୀରଗାଥା। ସବୁକିଛି ଏହି ଭୂମିରେ ହିଁ ସଂଘଠିତ ହୋଇଛି। ୨୫୦ ସଂପ୍ରଦାୟଙ୍କୁ ନେଇ ବିହାରର ରାଜନୀତି ଜାତିବାଦ ଓ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଜାବୁଡି ଧରିଛି। ତେଣୁ ବିହାର ଯେ ସବୁବେଳେ ନିନ୍ଦିତ ବା ଲାଞ୍ଝିତ ହୋଇଛି ତା ନୁହେଁ ବରଂ ଏହାର ଅତୀତ ଗୌରବମୟ ଓ ବେଶ୍ ଉଜ୍ବଳମୟ ରହିଆସିଛି। କଥା ହେବା ସେ ବିଷୟରେ ତେବେ ଆଜି ୧୭ ତାରିଖ ବିହାର ବିଧାନସଭାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ନାମାଙ୍କନ ସରିଗଲା। ୧୦୦୨ ଜଣ ମୋଟ୍ ପ୍ରାର୍ଥୀ ୧୨୧ ଆସନରେ ନାମାଙ୍କନ ଦାଖଲ କରିଛନ୍ତି। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଓ ଉତ୍ତର ବିହାରର ୨୦ ଜିଲ୍ଲାର ୩ କୋଟି ୫୦ ଲକ୍ଷ ମତଦାତା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାର୍ଥୀ ଚୟନ କରିବେ। ଏବେ ଆସିବା ବିହାରର ଅସ୍ମିତା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ।

ନାଳନ୍ଦା … ବିହାର ଇତିହାସର ଏକ ଗଭୀର ଯାତ୍ରାର କାହାଣୀ। ଯାହା ପ୍ରାଚୀନ ଗୌରବର ଉଚ୍ଚତାରୁ ଆଧୁନିକ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ପୁନରୁତ୍ଥାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ। ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ବୌଦ୍ଧିକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତାରୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଗତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିହାରର ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଦ୍ୱାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ୱର ଜ୍ଞାନକେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା, ଯାହା ବିହାରକୁ ବୌଦ୍ଧିକ ମହାଶକ୍ତିର ରୂପ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ବିନାଶ ପରେ ଏହା ଅଧଃପତନର ଶିକାର ହେଲା ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଦୀର୍ଘ ଅନ୍ଧକାର ଯୁଗ ଆସିଲା। ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ଶାସନ ଏହି ଅଧଃପତନରୁ ବିହାରକୁ ବାହାର କରି ଏକ ନୂଆ ଆଲୋକ ଦେଇଛି। ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ନିକଟତର ହେଉଥିବା ବେଳେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର କାହାଣୀ କଥା ଆଜି ବିଶେଷ ଭାବେ ଜାଣିବା।

ନାଳନ୍ଦା ଯୁଗ ବିହାରର ସୁବର୍ଣ୍ଣ କାଳର ପ୍ରତୀକ। ମଗଧ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ହୃଦୟଭୂମି ଭାବେ ବିହାର ମୌର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଗୁପ୍ତ ରାଜବଂଶର ଅଧୀନରେ ଉନ୍ନତି କରିଥିଲା। ଅଶୋକଙ୍କ ପରି ଶାସକମାନେ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମକୁ ପ୍ରଚାର କରି ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ କେନ୍ଦ୍ର କରିଥିଲେ। ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟ କୁମାରଗୁପ୍ତ ପ୍ରଥମଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନାଳନ୍ଦା ମହାବିହାର ବିଶ୍ବବିଖ୍ୟାତ ଥିଲା। ତା’ର ଆବାସିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ବିଦ୍ୟାର ବିବିଧତା ପାଇଁ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ଥିଲା। ଆଧୁନିକ ରାଜଗୀର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଏହି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ବୌଦ୍ଧ ଦର୍ଶନ, ତର୍କଶାସ୍ତ୍ର, ବ୍ୟାକରଣ, ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନ ଭଳି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକରେ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଥିଲା। ଚୀନୀ ଯାତ୍ରୀ ହୁଏନସାଙ୍ଗ ତାଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ ଏହାର ନବତଳା ଗ୍ରନ୍ଥାଗାର ଧର୍ମ ଗୁଞ୍ଜର କଥା କହିଛନ୍ତି, ଯାହା ବିନାଶ ପରେ ମାସମାସ ଧରି ଜଳିଥିଲା। ଛାତ୍ରମାନେ ଚୀନ, ତିବ୍ଦତ, କୋରିଆ ଏବଂ ପର୍ସିଆରୁ ଆସି ଏଠାରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ। ମୁକ୍ତ ବିତର୍କ ଏବଂ ବହୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶ ଏହାର ବିଶେଷତା ଥିଲା। ରାଜକୀୟ ଅନୁଦାନ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ଏହାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଭାବେ ସମୃଦ୍ଧ କରିଥିଲା। ବିହାର ଚାଉଳ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଧାତୁ ରପ୍ତାନି କରି ଏକ କୃଷିଭିତ୍ତିକ ସମୃଦ୍ଧିର କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ବଖତିୟାର ଖିଲଜିଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ ଏହାକୁ ଧ୍ୱଂସ କଲା, ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଗରେ ସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଦରିଦ୍ର କରି ବିହାରର ଅଧଃପତନକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କଲା।

ସ୍ୱାଧୀନତା ସମୟରେ ବିହାର ଇତିହାସରେ ଧନୀ ହେଲା ବେଳେ ସୁଯୋଗରେ ଦରିଦ୍ର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା। ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ବିହାରର ଯାତ୍ରା ଅନ୍ଧକାରମୟ ହୋଇଉଠିଲା। ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ବନ୍ୟା, ଜାତି ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତି ଏହାକୁ ଭାରତର ପଛୁଆ ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ କଲା। ଲାଲୁ ପ୍ରସାଦ ଯାଦବଙ୍କ ଶାସନକାଳ ଏହି ଅଧଃପତନର ଚରମ ଥିଲା, ଯାହାକୁ ଲୋକେ ‘ଜଙ୍ଗଲ ରାଜ’ କହି ଡାକୁଥିଲେ। ଜଂଗଲ ମେ ଲାଲୁ ଓ ବିହାରରେ ମେ ଲାଲୁର ନାରା ବି ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଲା। ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଚଳାବସ୍ଥା ଏବଂ ଅପରାଧର ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମହିଳା ସାକ୍ଷରତା ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା। ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଚାକିରି ଖୋଜି ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହେଉଥିଲେ। ପଳାୟନ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହେଲା। ଆଜି ବି ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨୦ରୁ ୩୦ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ବାହାର ରାଜ୍ୟକୁ ଯାଉଛନ୍ତି। ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଜାତିଭିତ୍ତିକ ମେଣ୍ଟ ବିହାରକୁ ଆହୁରି ଦୁର୍ବଳ କଲା। ତଥାପି ଲାଲୁଙ୍କ ମଣ୍ଡଳ ରାଜନୀତି ପଛୁଆ ଜାତିଗୁଡ଼ିକୁ ସଶକ୍ତ କରି ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ବୀଜ ବୁଣିଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶାସନରେ ଫଳପ୍ରସୂ ହେଲା। ଏହି ଅନ୍ଧକାର ଯୁଗ ବିହାରକୁ ଏକ ରୋଗୀ ରାଜ୍ୟର ଛାପ ଦେଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ବିକାଶର ଆଲୋକ ଦୂରେଇ ରହିଥିଲା।

ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ଆଗମନ ସହିତ ବିହାରରେ ଏକ ନୂଆ ଅଧ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ବୋଲି ସେ ଦାବି କଲେ। ଜେଡି(ୟୁ) ନେତା ଭାବେ ନୀତୀଶ ବିହାରର ଦୀର୍ଘତମ ଶାସକ ହୋଇଛନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କୁ ‘ସୁଶାସନ ବାବୁ’ କହି ଡକାଯାଉଛି। ବିଜେପି ସହ ମେଣ୍ଟ କରି ଶପଥ ନେଇ ସେ ଆଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ବିକାଶକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଲେ। ତାଙ୍କର ମେଣ୍ଟ ବଦଳ ଏବଂ ‘ୟୁ-ଟର୍ନ କୁମାର’ ଉପହାସ ସତ୍ତ୍ୱେ ଶାସନର ଧାରାବାହିକତା ଜାରି ରହିଲା। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସହାୟତା ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ୟଭିତ୍ତିକ ନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ବିହାରର ଅର୍ଥନୀତି ଏବଂ ସାମାଜିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ହେଲା। ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସଂଯୋଗ ସହିତ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ୟୁତ ପ୍ରବେଶ ବଢ଼ିଲା, ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ଅନ୍ଧକାରରେ ବୁଡି ରହୁଥିଲା।
ଅପରାଧ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପୋଲିସ ସୁଧାର ଏବଂ କଠୋର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ସହ ହତ୍ୟା ଏବଂ ଅପରାଧକୁ ହ୍ରାସ କଲା। ଯଦିଓ ରିପୋର୍ଟିଂର ଉନ୍ନତି ଯୋଗୁଁ କିଛି ଅପରାଧ ବୃଦ୍ଧି ଦେଖାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ସାମାଜିକ ସୁଧାରରେ ନୀତୀଶଙ୍କ ଭୂମିକା ଅନନ୍ୟ। ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ପଞ୍ଚାୟତରେ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ଝିଅମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାଇକେଲ ଯୋଜନା ସାକ୍ଷରତା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାକୁ ବଢ଼ାଇଲା। ମହାଦଳିତ ଏବଂ ପଛୁଆ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଯୋଜନା ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କଲା। ମଦ୍ୟପାନ ନିଷେଧ ଏକ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା, ଯାହା ରାଜସ୍ୱ ହ୍ରାସ କରିଥିଲା କିନ୍ତୁ ଘରୋଇ ହିଂସା କମାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା।

ଜୀବିକା ପ୍ରକଳ୍ପ ଗ୍ରାମ୍ୟ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦେଇ ସମାଜକୁ ବଦଳାଇଲା। ଅବକାଠାମୋରେ କ୍ରୀଡ଼ା ଏକାଡେମୀ ଏବଂ ବିଦ୍ୟୁତୀକରଣ ବିହାରକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମଞ୍ଚରେ ନେଇ ପହଞ୍ଚାଇପାରିଲା। ନାଳନ୍ଦାର ପୁନରୁଜ୍ଜୀବନ ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନୂଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରାଚୀନ ଗୌରବକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି।
କୃଷି ଏବଂ ଅର୍ଥନୀତିରେ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ଯାହା ବିହାରକୁ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସହ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଦାଣ୍ଡାଇଛି।ତଥାପି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ରହିଛି। ଉତ୍ପାଦନ ଖଣ୍ଡର ଦୁର୍ବଳତା, ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଏବଂ ଅସମାନ ବିକାଶ ବିହାରକୁ ଆହୁରି ପରିଶ୍ରମ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଛି। ପାଟନା ଭଳି ସହର ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି କିନ୍ତୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପଛରେ ରହୁଛି। ସମାଲୋଚକମାନେ ନୀତୀଶଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ବଦଳକୁ ନିନ୍ଦା କରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ସୁଶାସନ ବିହାରର ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ମଜବୁତ୍ କରିଛି। ମହିଳା କାର୍ଯ୍ୟବଳର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବଢ଼ିବା ଏବଂ ପଛୁଆପଣର ଛାପ ହ୍ରାସ ଏହାର ପ୍ରମାଣ।

ନାଳନ୍ଦାର ଛାଇରୁ ଉଠି ନୀତୀଶଙ୍କ ବିହାର ଏକ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ରାଜ୍ୟର ରୂପ ନେଉଛି। ନିର୍ବାଚନ ନିକଟତର ହେଉଛି, ଏହି ଯାତ୍ରା ବିହାରର ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତାକୁ ଦର୍ଶାଏ। ଜ୍ଞାନର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଭାବେ ବିହାର ପ୍ରାଚୀନ ଗୌରବକୁ ନୁହେଁ, ବରଂ ବାସ୍ତବବାଦୀ ପ୍ରଗତିକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରୁଛି। ଏହା ଏକ ପ୍ରେରଣାଦାୟୀ କାହାଣୀ, ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତର ଆଲୋକ ଦେଖାଉଛି। ବିହାରର ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଏକ ଶିକ୍ଷା ଯେ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ସୁଶାସନ ସହିତ କୌଣସି ଅଧଃପତନରୁ ଉଠିବା ସମ୍ଭବ। ନାଳନ୍ଦାର ଆତ୍ମା ଆଜି ନୀତୀଶଙ୍କ ଶାସନରେ ଜୀବନ୍ତ ହେଉଛି, ଏବଂ ବିହାରର ଭବିଷ୍ୟତ ଆହୁରି ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଏ।..